Robotik ve Minimal İnvaziv Göğüs Cerrahisi Uzmanı
Pnömotoraks
Akciğerde hava kaçağı
Pnömotoraks nedir ?
Akciğerleri çevreleyen iki zar arasında çeşitli nedenlerle hava birikmesi sonucu akciğerin bir balon gibi sönmesidir.
Yani akciğerde hava kaçağı oluşup akciğerin içinde olması gereken havanın göğüs kafesi ile akciğer arasında yerleşmesidir. Böylece akciğerlerin nefes alıp verme işlevini yerine getirememesi durumu meydana gelir.
Akciğerin bir kısmı ya da tamamı sönebilir. Bu ihtimallere göre görevini kısmen ya da tamamen yerine getiremez böylece nefes darlığı, nefes alamama oluşur.
Sönerken akciğer zarının gerilimine bağlı olarak göğüs ağrısı da hissedilebilir.
Pnömotoraks neden olur ?
Çok çeşitli nedenleri vardır:
-
SİGARA (ve tüm tütün ürünleri: nargile, e-sigara(elektronik sigara), sarma tütün, esrar, pipo ve birçok): Akciğerin süngerimsi yapısını bozar. Hava kistleri oluşturur. Bu hava kistlerinin patlaması nedeniyle pnömotoraks meydana gelir.
Sigara içen erkeklerde içmeyenlere göre 20 KAT; sigara içen kadınlarda içmeyenlere göre 10 KAT fazla pnömotoraks gelişme riski artar!
-
Uzun boylu zayıf erkeklerde gelişen toraks içi basınç ve gerilime bağlı olarak akciğer dokusu yırtılıp pnömotoraks geliştirebilir. Sigara da içiyorsa bu risk daha da artar.
-
Mevcut bir akciğer hastalığı var ise bu hastalığın geliştirdiği akciğer dokusu harabiyetinden dolayı gelişebilir:
-
KOAH (kronik obstrukrif akciğer hastalığı)
-
Akciğer enfeksiyonu
-
Akciğer kanseri
-
İnterstisiyel akciğer hastalığı
-
Astım
-
Kistik fibrozis gibi...
-
-
Travma
-
Delici-kesici alet yaralanması
-
Düşme, çarpma gibi künt travma
-
Patlama
-
-
Bazı tıbbi girişimler sonrası komplikasyon olarak da pnömotoraks gelişebilir.
-
Transtorasik iğne aspirasyon biyopsisi
-
Damar kataterizasyonları vb.
-
*(Komplikasyon: Bir hastalığın ya da tedavinin doğurabileceği yan etkidir.)
Pnömotoraks tanısı nasıl koyulur ?
Doktor tarafından hastanın şikayetleri ve geçmiş tıbbi hikayesi alınır ve solunum sistemi muayenesi, akciğer (göğüs) grafisi ya da gerekli görülür ise diğer görüntüleme sistemleri yardımıyla tanı konur.
Pnömotoraks tedavisi nasıldır ?
Hastanın kliniğine, hastalık hikayesine, eşlik eden hastalıklarına ve çekilen görüntüleme sistemlerinde görülen pnömotoraks miktarına bağlı olarak değişir. Tüm bunları değerlendiren göğüs cerrahı doktorunuz en doğru kararı verecektir. Pnömotoraksın tedavi skalası; düz yatarak oksijen soluma tedavisi, solunum fizyoterapisi gibi bir medikal tedavi şeklinden toraks (göğüs) dreni takmak ya da pnömotoraks ameliyatına kadar geniş seçenekler içerir.
Toraks (göğüs) dreni (tüpü) nedir ?
Göğüs kafesi ile akciğerler arasındaki olmaması gereken havayı boşaltıp bu alanda negatif basınç oluşturarak sönmüş olan akciğerin tekrar şişmesini sağlayan bir su altı drenaj sistemidir.
Lokal anestezi ile steril şartlarda pnömotoraks olan göğüs kafesine (sağ ya da sol) iki kaburga arasından bir silikon drenin takılmasıdır. Bu drenin ucu su altı drenaj sistemi bir şişeye bağlanır. Böylece içeride biriken hava dışarı çıkar ancak dışarıdaki hava tekrar göğüs kafesi içerisine giremez. Sonuçta göğüs kafesi ile akciğerler arasında oluşan negatif basınç sayesinde akciğer tekrar şişmeye başlar.
İyileşme süreci ve zamanı mevcut hastalık hikayesine ve durumuna, akciğerin kalitesine bağlı olarak değişir. Bu süreçte, hastanın ve hasta yakınlarının hastalığa uyum sağlayıp hastaya öğretilen/ödev verilen solunum fizyoterapilerinin eksiksiz bir biçimde yapması tedaviye oldukça olumlu katkı sağlayacaktır.
Hastanın bu süreçte en çok yakındığı dren giriş yerinde, göğüs kafesinde, sırtında olabilecek ağrıdır. Genellikle bu ağrı drenin mekanik ağrısıdır. Ağrı kesici ilaçlar tama yakın bu ağrıyı geçirmeyebilir ancak dren çıkarıldıktan sonra ağrı tama yakın geçebilir. Drenin çıkabilmesi içinse akciğerin sönmeyecek şekilde şişmesi gereklidir. Bu da hastanın solunum fizyoterapilerine uyumuna, mevcut hastalığa ve akciğer kalitesine bağlıdır.
Pnömotoraks ameliyatı nedir ?
Hastanın klinik durumuna göre, tekrar eden pnömotoraksta ya da toraks dreni takılmasına rağmen "uzamış" (geçen süre itibari ile) hava kaçağı olması durumunda cerrahi operasyon gerekliliğine karar verilir.
Cerrahi operasyon prensipleri:
Genel anestezi altında yapılır.
Genelde çoğunlukla kapalı operasyon tercih edilir. Kapalı operasyon demek; bir ya da bir kaç ufak kesi ile (1-2 cm) iki kaburga arasından göğüs kafesi içerisine girmek. Bir video-kamera yardımıyla içeride akciğer ve çevre dokuları görüntüleyip hava kaçağına neden olan akciğer dokusunu kapalı sistem cerrahi aletleri yardımıyla onarmak ve&veya hasarlı dokuyu çıkarmak, gerekli diğer işlemleri gerçekleştirmektir.
Kapalı başlayan bir operasyon, operasyon esnasında gereken bir durum neticesinde açık (torakotomi) operasyona dönebilir.
Ya da en başta gerekli görülür ise açık operasyona da karar verilebilir.
Operasyon biterken göğüs kafesine bir (ya da nadiren iki) toraks dreni yerleştirilir.
Toraks drenim nasıl çıkacak?
Toraks dreninin çekilmesi takılmasından daha kolay ve acısızdır. Genelde hasta yatağında gerçekleştirilir ve doktor tarafından çıkartılır. Hasta, doktorun çekmeden önce bilgilendireceği bazı direktifleri dikkatlice uygularsa sorunsuz bir şekilde bir kaç dakika içinde tamamlanır.
Pnömotoraks olmaktan nasıl korunabilirim ?
Engellenebilir risk faktörü SİGARA (ve tüm tütün ürünleri)dır. Sigara içen bir birey iseniz sigarayı bırakarak spontan pnömotoraks riskinizi düşürürsünüz.
Akciğer hastalıklarına sahip bir bireyseniz ve buna rağmen tütün ürünleri de kullanıyor iseniz pnömotoraks riskinizi hem arttırıyor hem de hastalığınıza bağlı gelişebilecek pnömotoraks durumunda iyileşme sürecinizi zora sokuyorsunuz demektir.
Unutmayın sigara içen bir vücudun hastalığa yakalanma riski, hastalığa vereceği cevap ve tedaviye vereceği cevap sigara içmeyen bir vücuda göre daha fazla, sorunlu ve yavaş olacaktır.